Eισαγωγή στην ιστορία των κλειδαριών

Οι κλειδαριές και τα κλειδιά ήταν γνωστές πολύ πριν από τη γέννηση  του Χριστού. Αναφέρονται συχνά στην Παλαιά Διαθήκη και στη μυθολογία. Στο βιβλίο Nehemiah, κεφάλαιο 3, δηλώνεται ότι «κατά επισκευή των παλαιών πυλών της πόλης της Ιερουσαλήμ [ πιθανώς  το  445 Π.Χ. ] το οργανώνουν τις πόρτες έπ αυτού, και τις κλειδαριές έπ αυτού, και τους φραγμούς έπ αυτού?..». Τον καιρό εκείνο οι κλειδαριές  αποτελούνταν από  ξύλο. Ήταν μεγάλες και ακατέργαστες στο σχέδιο ακόμα  και σαν αρχή λειτουργίας τους, ήταν ο πρόδρομος όμως των σύγχρονων κλειδαριών. Δεδομένου ότι οι κλειδαράδες  είχαν σχέση και με την επεξεργασία μετάλλων, γρήγορα έγιναν απαραίτητοι για την τέχνη τους. Προς τούτο κλήθηκαν  να κάνουν τις κλειδαριές και τα κλειδιά για τα βασιλικά δικαστήρια,  για τις εκκλησίες και τους καθεδρικούς ναούς της Ευρώπης. Διακρίνονταν για την επιμελημένη υψηλή και ιδιαίτερα λεπτομερή διακόσμηση  [κλειδιών και κλειδαριών ], που προσαρμόστηκε συχνά στο θρησκευτικό θέμα.

Ασφάλεια με κροκόδειλους

Στην Ινδία, στις ημέρες του αυτοκράτορα Annam, τα τιμαλφή  κρύφτηκαν σε ξύλινα σεντούκια  τα οποία τοποθετήθηκαν  σε μικρές τεχνητές νησίδες ή κρύφτηκαν στους δαιδαλώδεις διαδρόμους των υπογείων του παλατιού. Η προστασία τους γίνονταν  από τους βασιλικούς "αγγέλους φυλάκων". Αυτοί ήταν διάφοροι κροκόδειλοι που  ήταν πάντα πεινασμένοι. Έτσι όποιος επιχειρούσε να μπει στο νερό για να  επιχειρήσει  για τον θησαυρό αντιμετώπιζε σίγουρο θάνατο. Ήταν κι αυτός ένας τρόπος «κλειδώματος», περιουσιακών στοιχείων της εποχής.

Ασφάλεια με ένα δεμένο σχοινί

Για πολλές εκατοντάδες  χρόνια, τα σκοινιά  χρησιμοποιήθηκαν για "να κλειδώνουν" τις πόρτες  εμπλέκοντάς τις με τους τοίχους. Ο μύθος αναφέρει πως ένα δεμένο σχοινί έγινε ένα διάσημο σύμβολο ασφάλειας. Περίπλοκα δεμένος από τον Γόρδιο, βασιλιάς  της Φρυγίας και γνωστός από το όνομά του, ο γόρδιος κόμβος, ασφάλιζε τον ζυγό στον άξονα του άρματός του. Του δόθηκε χρησμός πως όποιος κατορθώσει να λύσει αυτόν τον κόμπο θα είναι και αυτός που θα κατακτήσει όλη την Ασία. Εντούτοις, ο Mέγας Αλέξανδρος   αντί να κάτσει να λύσει τον γόρδιο κόμβο, τον έκοψε γρήγορα με το ξίφος του. Έτσι έμεινε μέχρι σήμερα το απόφθεγμα «έκοψα τον γόρδιο δεσμό», που μεταφορικά σημαίνει τολμηρή, αποφασιστική, αποτελεσματική δράση, όταν αποτυχαίνει προσπάθεια με ηπιότερα μέσα.

Κλειδαριές από την Ανατολή

Τα λουκέτα ορείχαλκου και σιδήρου που βρέθηκαν στην Ευρώπη και την Άπω  Ανατολή διαδόθηκαν από τους Ρωμαίους και τους Κινέζους. Χρησιμοποιήθηκαν και διαδόθηκαν γρήγορα  επειδή ήταν στην ουσία φορητές κλειδαριές. Λειτουργούσαν με κλειδιά που γύριζαν, προκειμένου να ξεμπλοκάρουν τον πύρο του λουκέτου.Ηταν δηλαδή μία απλή κατασκευή  ενός μπουλονιού που κρατιόταν σε κλειδωμένη θέση από την προβολή ενός ελατηρίου ή ελατηρίων. Για να το ξεκλειδώσουν, τα ελατήρια συμπιεζόντουσαν ή ισιώνονταν από το κλειδί, το οποίο ελευθέρωνε το μπουλόνι και επέτρεπε  να γλιστρήσει πίσω. Τα λουκέτα αυτού του τύπου εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στην Ανατολή σήμερα. Η διακόσμηση απεικονίζει τις τέχνες των χωρών, και στις λαβές έδιναν συχνά τη μορφή ζώων - δράκοι, άλογα, σκυλιά, ακόμη και ελέφαντες και ιπποπόταμους. Τα λουκέτα προσφέρονταν συχνά  στα ζευγάρια ως δώρα, με συγχαρητήρια μηνύματα  σφηνοειδών χαρακτήρων.

Το ξεκίνημα και η ανάπτυξη της κλειδαριάς

Οι πρώτες μηχανικές κλειδαριές, φτιαγμένες από ξύλο, δημιουργήθηκαν πιθανώς από διάφορους πολιτισμούς συγχρόνως. Τα αρχεία τις παρουσιάζουν σε χρήση περίπου 4.000 έτη πριν στην Αίγυπτο. Στερεωμένη κάθετα στην  πόρτα, η ξύλινη κλειδαριά περιείχε τους κινητούς  πύρους ή τις υποδοχές τους οι οποίοι έτσι απαλλαγμένοι από το πολύ βάρος κλείδωναν πιο εύκολα  την πόρτα. Χρησιμοποιούσαν ξύλινο κλειδί με  περισσότερες εγκοπές  ή τρύπες αυξάνοντας έτσι τους πύρους που συγκρατούσαν  το κεντρικό μπουλόνι [ σύρτη ], και έτσι επιτύγχαναν περισσότερη ασφάλεια στην κλειδαριά. Αυτή η μέθοδος κλειδώματος ήταν ο πρόδρομος των σύγχρονων κλειδαριών ασφαλείας. Η πρώτη κλειδαριά  από μέταλλο εμφανίστηκε μεταξύ των ετών 870 και 900, και αποδίδεται σε  άγγλους βιοτέχνες. Ήταν απλή με σύρτες, φτιαγμένους από σίδηρο με τους θαλάμους (παρεμποδίσεις) που εγκαταστάθηκαν γύρω από τις κλειδαρότρυπες  [ αντίστοιχα με το σχετικό κλειδί μορφή ], ώστε να αποτρέπεται η είσοδος διαφορετικού κλειδιού. Η πρώτη χρήση των θαλάμων (σταθερές προβολές σε μια κλειδαριά)  έγινε από τους Ρωμαίους που επινόησαν τις παρεμποδίσεις για να "αποκρούσουν" την είσοδο ή την περιστροφή  της κλειδαριάς με άλλο κλειδί. Οι νέες  συσκευές κλειδώματος αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη στο 17ο αιώνα.

Πρωτόγονες κλειδαριές

Η πρώτη ξύλινη κλειδαριά ασφαλείας ανακαλύφθηκε στην Περσία, στο παλάτι Sargon του δεύτερου, ο οποίος βασίλεψε από 722 έως 705 Π.Χ.

Στην εμφάνιση και λειτουργία, ήταν πολύ παρόμοια με αυτή των κυλίνδρων ασφάλειας. Οι εγκοπές  στο τέλος του ξύλινου κλειδιού αντιστοιχούσαν στους πύρους, στην μπάρα. Όταν παρεμβάλλονταν, οι εγκοπές ανύψωναν τους πύρους  έτσι ώστε η μπάρα  να μπορεί να τραβηχτεί  και η πόρτα ή η πύλη  να ανοίξει.

Κλειδαριές από τον παλαιό κόσμο

Τα σχέδια των κλειδαριών και των κλειδιών επηρεάστηκαν ειδικότερα από τη γοτθική αρχιτεκτονική με επιμελημένη διακόσμηση που συνεχίζεται και στην περίοδο της αναγέννησης. Οι κλειδαράδες κλήθηκαν να κάνουν τις κλειδαριές για τους ευγενείς σε όλη την Ευρώπη. Λόγω αυτής της πρακτικής, είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί η χώρα κατασκευής  μιας παλαιάς κλειδαριάς.

Γερμανικές κλειδαριές

Η περίοδος από το 14ο έως τα μέσα  του 17ου αιώνα ήταν μιας περίοδος καλλιτεχνικής ολοκλήρωσης από τους θαυμάσιους βιοτέχνες. Οι κλειδαράδες ήταν ειδικευμένοι μεταλλουργοί που γίνονταν διεθνώς διάσημοι. Κλήθηκαν για να κατασκευάσουν τις ειδικές κλειδαριές για τους ευγενείς σε όλη   την Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας τα σχέδια των καλύψεων  των όπλων και των συμβολικών μορφών, επινόησαν τους περίπλοκους θαλάμους και τα κομμάτια για τις κλειδαριές και τα κλειδιά και εμπνεύστηκαν για να παραγάγουν τις όλο και περισσότερο διακοσμητικές κλειδαριές για να εναρμονίσουν με την αρχιτεκτονική των κτημάτων ή των κάστρων των πελατών τους. Εντούτοις, υπήρξαν λίγες βελτιώσεις στους μηχανισμούς κλειδώματος. Η ασφάλεια εξαρτήθηκε από τις περιπλοκές όπως οι κρυμμένες κλειδαρότρυπες, συσκευές τεχνάσματος, και περιέπλεξε τη φύλαξη.

Ασφάλεια στον 14ο και 15ο αιώνα

Υπήρξε μικρή σημαντική βελτίωση στους μηχανισμούς κλειδώματος στον 14ο και 15ο αιώνα. Εντούτοις, η διακόσμηση έγινε όλο και περισσότερο επιμελημένη. Οι βιοτέχνες υπερείχαν στην εργασία μετάλλων και σχεδίαζαν και παρήγαγαν τις κλειδαριές για τις πύλες, τις πόρτες και τα ντουλάπια.

Μια κλειδαριά "αριστούργημα" δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε μια πόρτα. Σχεδιάστηκε και παρήχθη μία ανά είδος από έναν κλειδαρά, ή έμπορο σιδήρου ως "δοκίμιο". Οι κλειδαριές «αριστουργημάτων» επιδείχθηκαν συχνά χωρίς καλύψεις για να παρουσιάσουν τα συστατικά μέρη των μηχανισμών, των λειτουργιών τους, των διακοσμητικών σχεδίων και της μεθόδου κλειδώματος.

Λουκέτα

Τα λουκέτα ήταν γνωστά  στην αρχαιότητα. Στους Έλληνες, Ρωμαίους, Αιγυπτίους, και άλλους πολιτισμούς της Εγγύς Ανατολής, συμπεριλαμβανομένων των Κινέζων.

Το λουκέτο χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως κλειδαριά "ταξιδιού" για να προστατεύει τα εμπορεύματα από τους ληστές κατά μήκος των αρχαίων εμπορικών δρόμων και των ακτών και των θαλάσσιων οδών όπου το εμπόριο ήταν  ανεπτυγμένο. Συνήθως γίνονταν σε μικρά μεγέθη, σε εκείνα όμως των τεράστιων αναλογιών αποτύπωναν τις διάφορες γεωμετρικές μορφές, θρησκευτικά σύμβολα, ζώα, ψάρια, πουλιά, καρδιές... Χρησιμοποιούσαν κλειδιά που περιστρεφόμενα  βίδωναν κατά κάποιο τρόπο το λαιμό του λουκέτου.

Κλειδαριές φυλακών

Τα λουκέτα χρησιμοποιήθηκαν καθ' όλη τη διάρκεια των αιώνων για να κλειδώνουν τους φυλακισμένους και πολύτιμα αντικείμενα. Κατασκευάζονταν  συνήθως από  σίδηρο,  χαλκό, ή  ορείχαλκο, και ήταν άκομψα στην κατασκευή. Εντούτοις, οι εσωτερικοί μηχανισμοί κλειδώματος ήταν συχνά αρκετά απλοί και εύκολο να εξουδετερωθούν. Αυτό το ογκώδες ρωσικό λουκέτο που παρουσιάζεται εδώ σφυρηλατήθηκε σχολαστικά στην αρχή της βασιλείας του τελευταίου τσάρου Νικολάου 2ου (1895-1918). Το μεγάλο κυκλικό δαχτυλίδι στην κορυφή είναι η "λαβή" ή τόξο ενός περασμένου σε κλωστή κλειδιού που περιστρέφεται στην κλειδαρότρυπα για να αποσυνδέσει το μηχανισμό κλειδώματος. Όταν ο πύρος είναι στη θέση κλειδώματος, το κλειδί αφαιρείται, και το βούλωμα παρεμβάλλεται για να δώσει την παραίσθηση ότι δεν υπάρχει καμία κλειδαρότρυπα. Η περασμένη κλωστή μερίδα του κλειδιού βιδώνεται έπειτα στην προστατευτική κάλυψή της.

Κλειδαριές κάστρων και κιβωτίων αποθήκευσης

Μετά τη διάρκεια της γοτθικής εποχής,  ακολούθησε  η περίοδος της Αναγέννησης, όπου ειδικοί κλειδαράδες εμπνεύστηκαν και δημιουργούσαν πιο περίπλοκες και περισσότερο διακοσμητικές κλειδαριές. Αυτή ήταν η περίοδος που οι βιοτέχνες και οι κλειδαράδες επεξεργασίας σιδήρου [artisans], έγιναν διεθνώς διάσημοι. Ξεχώριζαν για την σφυρηλάτηση, την ανάγλυφη αποτύπωση και για την χάραξη των μετάλλων.

Εικονίζεται εδώ  μια κλειδαριά συρτών  για μια πόρτα κάστρου.
Ο λειτουργών μηχανισμός του κρύβεται στον κλασικό θόλο, ή περίβλημα, το οποίο παρουσιάζει μαυριτανική επιρροή. Διακοσμημένο στο ύφος της περιόδου με τους μυθικούς αριθμούς και τους κυλίνδρους, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο δεδομένου ότι  ο βιοτέχνης στερούμενος χρωμάτων, δημιούργησε τους διάφορους λεκέδες στο μέταλλο το οποίο χρησιμοποίησε προκειμένου να δώσει έμφαση στο σχέδιό του.

Διαρρήξεις χρηματοκιβωτίων κάτω από την θάλασσα

Από παιδί, ο Charles Courtney του άρεσε να ασχολείται με ότι είχε σχέση με μηχανές. Κατέληξε ν' ασχοληθεί ειδικά με τις κλειδαριές, και άρχισε έτσι την ισόβια σταδιοδρομία του ως εμπειρογνώμονα κλειδαριών.

Παράλληλα, επηρεασμένος  από το βιβλίο του Ιουλίου Βερν «20000 λεύγες κάτω από την θάλασσα», δούλευε σ΄ένα θείο του ως δύτης.
Έτσι ο Charles Courtney πραγματοποίησε το όνειρό του.
Λόγω του ταλέντου του για τις κλειδαριές, μισθώθηκε ως δύτης προκειμένου ν΄ανοίγει χρηματοκιβώτια σε βυθισμένα σκάφη. Ήταν ο πρώτος που έκανε τέτοια διάρρηξη  400 πόδια κάτω από την θάλασσα, και κέρδισε πολλά εκατομμύρια δολάρια  από τέτοιες επιχειρήσεις.  Ο Charles Courtney απέκτησε διεθνή φήμη και για την σπάνια συλλογή του από παλιές κλειδαριές.

Οι φύλακες  και οι ληστές

Οι τράπεζες πριν το 1800 στεγάζονταν σε πρόχειρα κτίρια. Τα χρηματοκιβώτια ήταν απλά ξύλινα ερμάρια ή γερά σεντούκια που ενισχύθηκαν με  φύλλα σίδηρου  και που τα κλείδωναν με λουκέτα.
Ήταν "εύκολα χρήματα" για τον εγκληματία αφού άνετα μπορούσε να σπάσει το χρηματοκιβώτιο ή να το πάρει μακριά  και να παραβιάσει το λουκέτο. Έτσι άρχισε ένας αγώνας ταχύτητας μεταξύ των φυλάκων  για περισσότερη ασφάλιση και των ληστών να επιδιώκουν την ληστεία.
Οι κατασκευαστές άρχισαν να κατασκευάζουν στερεά χρηματοκιβώτια σιδήρου με ενισχυμένες μηχανικές κλειδαριές, αλλά και πάλι οι ένοπλοι ληστές κατάφερναν με χρήση εκρηκτικών υλών, τις οποίες τοποθετούσαν στην κλειδαρότρυπα, να τα παραβιάζουν. Για την καλύτερη προστασία, οι κατασκευαστές κλειδαριών εφεύραν τις κλειδαριές συνδυασμού χωρίς κλειδαρότρυπες, συνδυάζοντας τις αργότερα με ηλεκτρονικό μηχανισμό. Οι  θάλαμοι φύλαξης [χρηματοκιβώτια], ενισχύθηκαν του ατσάλι και  σκυρόδεμα και σε συνδυασμό με τις πολλαπλάσιες διαδικασίες κλειδώματος, που επινοήθηκαν, ξεπεράστηκε η εποχή των εύκολων ληστειών.

Το ευχαριστώ μιας κυρίας

Η Μεγάλη Αικατερίνη, τσαρίνα της Ρωσίας από 1762 έως το 1796, είχε μιας από τις πιο ξεχωριστές συλλογές κλειδαριών της εποχής της.
Θαύμαζε τη λεπτή εργασία των τεχνιτών που σχεδίαζαν τα διακοσμητικά γείσα για τις κλειδαριές και δημιουργούσαν  λουκέτα σε φανταστικές μορφές.  Λέγεται ότι ένας διάσημος ρώσος κλειδαράς κέρδισε την ελευθερία του από την εξορία στη Σιβηρία, επειδή έφτιαξε μια αλυσίδα για την Αικατερίνη. Τόσο πολύ εντυπωσιάστηκε από την καλλιτεχνία του!

Αμερική

Στο μέσα του 1700 οι κλειδαριές ήταν λίγες στις αποικίες και οι περισσότερες ήταν αντίγραφα των ευρωπαϊκών μηχανισμών.  Με την ίδρυση της Δημοκρατίας και της νέας ευημερίας, υπήρξε μια αυξανόμενη ζήτηση για τις  κλειδαριές αντοχής, για τα λουκέτα, και τις κλειδαριές πόρτων για τα χρηματοκιβώτια και τους υπόγειους θαλάμους, και έτσι άνθισε η αμερικανική βιομηχανία κλειδαριών. 
Μεταξύ 1774 και 1920, οι  αμερικανικές βιοτεχνίες κατοχύρωσαν περίπου 3.000 ποικιλίες  συσκευών κλειδαριών με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Μεταξύ αυτών ήταν το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια εσωτερική κλειδαριά από την Linus Υale, SR. Αυτή η κλειδαριά   ήταν  τροποποίηση και εξέλιξη αρχαίας αιγυπτιακής. Απεικονίζεται εδώ  μια κλειδαριά  από το οχυρό Sumter στο λιμάνι του Τσάρλεστον, νότια Καρολίνα. Το οχυρό ήταν η περιοχή της έναρξης του εμφύλιου πολέμου. Στις 12 Απριλίου 1861, οι ομόσπονδες δυνάμεις άνοιξαν την πυρ στο οχυρό Sumter. Μετά από  βομβαρδισμό 36 ωρών, το οχυρό παραδόθηκε στις 14 Απριλίου. Η κλειδαριά βρέθηκε από τον λοχαγό James Kelly όταν  συγκέντρωνε τα υλικά για την επαναοικοδόμηση του οχυρού Sumter μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου. Πρόκειται για επαναστατική κλειδαριά της εποχής.

Κομψότητα στο μέταλλο

Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, οι κλειδαριές και τα κλειδιά ήταν ιδιαίτερα περίκομψα. Ο σίδηρος άρχισε να επεξεργάζεται και κρύος. Δεν ήταν πλέον απαραίτητο να σφυρηλατείται βγάζοντάς το από το καμίνι. Γιατί ο μεταλλουργός στην εργασία του άρχισε να χρησιμοποιεί  λίμα και πριόνι  με  εξαιρετική επιδεξιότητα. Ο δε κλειδαράς σχεδίαζε τις ειδικές κλειδαριές για τους καθεδρικούς ναούς και τις εκκλησίες σε μορφή ενός σταυρού με εξωραϊσμένες και επιμελημένες διακοσμήσεις. Απόκτησε τις ειδικές δεξιότητες στις ανάγλυφες επικαλύψεις, πάνω σε σκεύη, αλλά δημιουργούσε και διακοσμήσεις με δημοφιλή για την εποχή σχέδια όπως κυλίνδρους, φύλλα και μαιάνδρους. Στην εικόνα είναι μια ισπανική κλειδαριά στο δε κέλυφος διακρίνονται αντιμέτωπα δυο ζώα.. Ανήκε στη βασίλισσα Ισαβέλλα, αυτή η κλειδαριά και χρησιμοποιήθηκε πιθανώς για να ασφαλίζει χώρο  αποθήκευσης για  την βασιλική τήβεννο και προσωπικά της αντικείμενα.

Το Μυστικό του κλειδιού

Για πολλούς αιώνες τα κλειδιά αντιπροσώπευαν την αρχή, την ασφάλεια, και την δύναμη. Οι Θεοί και οι θεές,    περιγράφονται ως κάτοχοι των κλειδιών για το βασίλειο του ουρανού, του άπειρου, των πυλών της γης και της θάλασσας. Οι βασιλιάδες, οι αυτοκράτορες, και οι ευγενείς των πόλεων και των κωμοπόλεων ενσωμάτωσαν το σύμβολο του κλειδιού στα εμβλήματα, τις καλύψεις των όπλων και τις επίσημες σφραγίδες τους. Η παράδοση των κλειδιών για ένα κάστρο, ή ένα φρούριο, ήταν ένα εθιμοτυπικό γεγονός. Όπως συνηθίζεται μέχρι σήμερα να παραδίδεται το κλειδί της πόλης από τον δήμαρχο σ'  ένα υψηλό επισκέπτη.

Η τελετή των κλειδιών

Εάν έχετε επισκεφτεί τον πύργο του Λονδίνου, θα προσέξατε τον δεσμοφύλακα, που ντύνεται σε μια κόκκινη τόνικ και φορά ένα  καπέλο Tudor και ένα φρου-φρου  κολάρο. Καλείται φύλακας του πύργου του Λονδίνου και συγκεκριμένα, είναι τιμητικός  τίτλος των φρουρών, της σωματοφυλακής της βασίλισσας.

Ίσως έχετε ακουστά την ιστορία της τελετής των κλειδιών.
Κάθε νύχτα, ο κύριος δεσμοφύλακας κλειδώνει τις πύλες  του πύργου και φέρνει τα κλειδιά στην έδρα στο αρχαίο φρούριο. Ο σκοπός  φωνάζει «αλτ τις ει;» [ Ποιος έρχεται εκεί;"], "Τα κλειδιά", "Ποια κλειδιά;" "Κλειδιά βασίλισσας Ελισάβετ".
Ο καθένας παρουσιάζει όπλα και ο δεσμοφύλακας αναφωνεί «ο θεός σώζει την βασίλισσα», όλη δε η φρουρά αποκρίνεται «αμήν».
Αυτή η παραδοσιακή τελετή συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Επαναλαμβάνονται  οι ίδιες λέξεις που δεν έχουν αλλάξει ποτέ σε 450 έτη.

Οι πληροφορίες που περιέχονται στην Ιστορία της Κλειδαριάς προέρχονται απο διάφορες ιστοσελίδες του διαδυκτίου